Geen onderdeel van een categorie Archieven

Ervaring met toezicht is wenselijk dan wel vereist in veel vacatures voor toezichthouders. Op zich is logisch en begrijpelijk dat veel organisaties ervaren toezichthouders willen. Als toezichthouder sta je op een zekere afstand van de organisatie waar je toezicht op houdt. Het voordeel is dat je met een heldere blik naar de organisatie kan kijken. Tegelijkertijd is de grootste uitdaging om voldoende inzicht te hebben en afstand tot een organisatie is niet noodzakelijk een voordeel. Dan helpt het toezichthouders dat ze op hun ervaring kunnen terugvallen en bepaalde patronen herkennen. De wens om ervaren toezichthouders aan te trekken is wel terecht.

Starten als toezichthouder

Als in veel vacatures ervaring vereist is, hoe bouw je dan ervaring op als toezichthouder? Veel toezichthouders startte hun carrière als bestuurder. Je ziet dit ook terug in de vacatures voor toezichthouders. Als je geen ervaring als toezichthouder hebt, ben je vaak met bestuurderservaring wel een volwaardige kandidaat. Een andere mogelijkheid om ervaring op te doen is een stage bij een raad van toezicht. Steeds meer raden van toezicht benutten deze mogelijkheid om nieuwe toezichthouders aan te trekken. Toch hangt het vaak van de organisatie af hoe deze stage verloopt. Ben je als stagiair een bijna volwaardig lid van het team of ben je het vijfde wiel aan de wagen die voor het verslag en de koffie zorgt. Beide scenario’s en alles wat ertussen ligt zijn realiteit.

In een wereld waar veranderingen steeds sneller gaan, is het voor organisaties steeds uitdagender om toezicht goed te organiseren. Aanvullende expertise is dan altijd welkom maar hoe doe je dit dan beter? Door gebruik te maken van de bestaande structuren en mogelijkheden: commissies.

Raden van toezicht kunnen zich laten ondersteunen door commissies. Uit een onderzoek van 100 recente vacatures voor toezichthouders in Nederland blijkt dat meer dan 80% van de organisaties al commissies heeft die de toezichthouders ondersteunen. Het doel van deze commissies is het adviseren van de raad van toezicht over allerlei zaken zoals financiën, risico’s, remuneratie van bestuurders etc. De commissies bereiden een advies voor en de raad van toezicht volgt het advies of beslist iets anders.

Commissies voor startende toezichthouders

Deze commissies zijn heel vaak samengesteld uit toezichthouders. Er is echter geen algemene wettelijke bepaling dat commissies enkel uit toezichthouders mogen bestaan. Voor sommige sectoren is er specifieke wetgeving maar vaak ook niet. Deze interpretatie biedt heel wat mogelijkheden om talent aan te trekken. Als startende toezichthouder kan je door lid te worden van bijvoorbeeld een auditcommissie ervaring op doen in contacten met de accountant. Tegelijkertijd leer je in een commissie de organisatie en de toezichthouders al beter kennen. Zo heb je een duidelijker beeld van wat er van jou als eventueel toekomstig toezichthouder verwacht wordt.

Ook voor de organisatie zijn er heel wat voordelen bij deze aanpak. Dat betekent dat commissies een manier worden om talent aan te trekken als adviseurs van de toezichthouders. Niet ieder commissielid moet doorstromen naar de raad van toezicht. De competenties van de bestaande toezichthouders kunnen aangevuld worden door commissieleden zonder de werking van de raad van toezicht complexer te maken. En tegelijkertijd kunnen toezichthouders hun opvolging beter voorbereiden.

Daarom een warme oproep aan organisaties om commissies niet alleen te gebruiken om de interne werking van toezicht efficiënter te maken maar ze ook te gebruiken om bijkomende expertise en talent aan te trekken en zo de toekomst te versterken.

Andere onderwerpen

Misschien wil je meer weten over turnaround management, value-based healthcare, nieuwe businessmodellen in de zorg of governance.

Ziekenhuisnetwerken

Op 1 januari 2020 is het een feit: dan vormen alle ziekenhuizen in België netwerken. In deze netwerken gaan ziekenhuizen samenwerken met als ultieme doel de zorg voor de patiënt te verbeteren en in een ideale wereld mensen en middelen te optimaliseren:

“De locoregionale ziekenhuisnetwerken zijn een cruciale hefboom om de ziekenhuiszorg voor patiënten duurzaam en kwaliteitsvol te houden. Ziekenhuizen in ons land hebben elkaar jarenlang beconcurreerd om zoveel mogelijk patiënten aan te trekken. Dit model van onderlinge concurrentie heeft de sector voortgestuwd maar botst nu op zijn grenzen.” schrijft federaal minister van volksgezondheid Maggie De Block op 14 februari 2019 op haar blog. Concurrentie en competitie hebben als model gefaald om de gezondheidszorg in België op niveau en betaalbaar te houden. Daarom wil de overheid de concurrentie tussen de ziekenhuizen beperken.

Is competitie goed of slecht?

Een ding is zeker. We vinden competitie en concurrentie in Europa zeer belangrijk. Zo belangrijk zelfs dat we een van de 28 commissarissen van de Europese Commissie verantwoordelijk maken voor dit domein. Deze commissaris is zelfs een van de drie Executive Vice-Presidents van de Europese Commissie tot 2024.

Maar waarom is het zo belangrijk? Volgens de Europese Commissie zijn er vijf argumenten waarom concurrentie tussen bedrijven belangrijk is voor consumenten: lagere prijzen, betere kwaliteit, meer keuze, innovatie en het helpt Europese bedrijven om zich te wapenen tegen concurrenten uit andere delen van de wereld.

Indien we kunnen profiteren van deze voordelen in de gezondheidszorg, worden veel van de huidige problemen op korte termijn oplosbaar. Lagere prijzen helpen de gezondheidszorg betaalbaarder te houden. Betere kwaliteit zorgt ervoor dat het herstelproces van de patiënt geoptimaliseerd wordt. Zorgverstrekkers worden gestimuleerd om innovatie te versnellen.

In heel veel sectoren passen we deze principes frequent toe. Denk maar aan alle disruptieve ontwikkelingen die we in de laatste tien jaar zagen verschijnen: van webshops als bol.com en Amazon, elektrische voertuigen zoals Tesla, cloud-oplossingen, tot services zoals Uber en AirBnB en nog veel meer. Iedere keer zet competitie aan tot een verbetering voor de consument/patiënt.

Een andere sector: telecom

Wanneer we kijken naar andere sectoren waar de prijzen onder druk staan, komen we vaak bij telecom providers terecht. Deze sector wordt vaak als concurrentieel bekeken. Maar is dit zo? De sector is zeer competitief als het gaat om klanten af te snoepen van concurrenten. Hierbij worden geen middelen geschuwd, behalve structurele prijsverlagingen. Klanten krijgen allerlei zaken “goedkoper” aangeboden zoals telefoontoestellen en Tv’s. En toch stijgen de prijzen voor de gemiddelde consument ieder jaar. Vanuit de overheid zijn er plannen om deze sector concurrentiëler te maken door het veilen van een vierde licentie in het mobiele telecomsegment. Met andere woorden we willen meer concurrentie om de prijs te doen dalen. Voor ziekenhuizen wil men ook een betere service tegen een lagere prijs. Wat doen we? Het omgekeerde!

Waarom dan ziekenhuisnetwerken?

In bijna alle andere sectoren stimuleren overheden, al dan niet onder druk van Europa, competitie en concurrentie. Waarin verschilt de gezondheidssector dan van al die andere sectoren? Het gaat om mensen! Maar dat geldt ook voor de voedingsindustrie en de farmaceutische sector en daar laten we competitie wel spelen. Je zou kunnen zeggen dat de gezondheidssector, en de ziekenhuiswereld in het bijzonder, een zeer complexe wereld is waar wetenschappelijk onderzoek en knowhow een hele grote rol spelen. Maar ook dat geldt voor sectoren als lucht- en ruimtevaart, energie en farma. Er zijn geen objectieve redenen om te stellen dat de principes van competitie en concurrentie, zoals die in andere sectoren worden toegepast, niet van toepassing zijn op de gezondheidszorg.

De voornaamste redenen voor de plannen om ziekenhuisnetwerken te maken moeten we dan ook meer in operationele domeinen zoeken. “In plaats van elkaar te beconcurreren zullen onze ziekenhuizen de handen nu structureel in elkaar slaan. De winnaar in dit verhaal? De patiënt!”, aldus minister van Volksgezondheid Maggie De Block. De minister suggereert in haar blog duidelijk dat de voordelen uit een samenwerking groter zijn dan de marktwerking zoals we die kennen in andere sectoren.

De impact van samenwerken

Over fusies en samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen is al veel inkt gevloeid. Iets wat bijna alle artikels gemeen hebben zijn efficiëntiestijgingen en kostenverlagingen. Leiden fusies en samenwerkingen al dan niet tot efficiëntiewinst en kostenreducties? Daar bestaat geen consensus over. In grote lijnen zien we twee strekkingen: een groep van onderzoeken die een stijging aantonen van kosten en verlies van efficiëntie omwille van de door de fusie of samenwerking toegevoegde complexiteit.

De andere grote groep ziet weldegelijk een kostenreductie. De grootte van de besparingen loopt uiteen van ongeveer 2% tot 8%. Wat deze besparingen gemeen hebben, is dat het een aantal jaren duurt om ze te realiseren. Een recent onderzoek in de VS heeft het over een besparing van ongeveer 2,3%. Een kanttekening bij deze besparing is dat de ziekenhuizen in het onderzoek significant groter zijn dan de Belgische ziekenhuizen waardoor schaalvergroting meer effect heeft. Binnen de regio van de Amerikaanse ziekenhuizen is er nog steeds concurrentie die hen scherp houdt.

Mogelijk kunnen de ziekenhuisnetwerken op termijn de huidige situatie van de gezondheidszorg iets verbeteren, maar of de patiënt hier beter van gaat worden is maar de vraag.

En de patiënt?

Als ziekenhuizen beter samenwerken, ligt de primaire focus van deze samenwerking op het beter benutten van resources en middelen. Dit is de ultieme oplossing in geval van schaarste. Maar kunnen we in de Belgische gezondheidszorg spreken van schaarste? Kampt de Belgische gezondheidszorg niet met een onevenwicht tussen vraag en aanbod waarbij de middelen niet altijd op de juiste plaats beschikbaar zijn? Uiteindelijk zal de uitkomst van deze oefening voor de patiënt zijn. Als het goed gaat, krijgt de patiënt betere zorg voor een lagere kost. In het andere geval betaalt de patiënt (onrechtstreeks) de rekening.

De focus van ziekenhuizen

Moeten we dan gewoon wachten en kijken wat de uitkomst zal zijn? Natuurlijk niet! De vorming van ziekenhuisnetwerken, houdt geen enkel ziekenhuis tegen om zich 100% te focussen op het beste resultaat voor de patiënt tegen een bepaalde kostprijs. We zijn immers op zoek naar de beste behandelingen die we ons als gemeenschap kunnen permitteren. In een ideale wereld is dat de behandeling met de beste resultaten die bestaat. Maar voor we die ideale wereld bereiken, moeten we de problemen van vandaag en morgen aanpakken. En dat doen we, volgens mij, niet door eerst te focussen op structuren en dan op resultaten voor de patiënt. Als we onze gezondheidszorg betaalbaar willen houden, is de belangrijkste vraag: wat kunnen we vandaag doen om de uitkomst van de behandeling voor de patiënt te verbeteren?